Mes rreshtave me Alka Joshin!

Në një bisedë me “HarperBroadcast”, Alka Joshi, autorja e trilogjisë së Xhaipurit, ka folur për librin e fundit të kësaj serie, “Parfumierja e Parisit”.

Ky libër përqendrohet rreth ndjesisë së nuhatjes, të sjellë në jetë me fjalët tuaja. Si lexues, pjesët e vogla para fillimit të një kapitulli janë veçanërisht interesante. Mendoni se aromat i bashkojnë gjërat aq të paprekshme sa emocionet, idetë dhe kujtimet?

Emocionet, kujtimet dhe aroma përpunohen në të njëjtën pjesë të trurit. Nëse kujtoni kujtimet tuaja të fëmijërisë, ka shumë mundësi që të mbani mend edhe aromën e lidhur me të. Provoni të kujtoni ditën e parë të shkollës ose dashurinë e parë dhe do të befasoheni, kur të jeni në gjendje të kujtoni aromat dhe emocionet që e rrethojnë ato momente.

A mendoni se parfumi që përdor dikush flet për karakterin dhe personalitetin e tij, apo e kornizon atë në ndonjë mënyrë?

Njerëzit zgjedhin aromat, për shumë arsye të ndryshme. Aroma mund të jetë aspiruese; ndoshta një grua zgjedh Chanel No.5 sepse dëshiron të tregojë elegancën e botës së vjetër. Ose ajo zgjedh një aromë që pasqyron personalitetin e saj të vërtetë: të guximshëm, të butë apo romantike. Ose zgjedh një parfum për të kujtuar dikë. Unë njoh gra që përdorin të njëjtën aromë si nënat ose gjyshet e tyre.

Keni thënë më parë se shpesh personazhet marrin jetë pikërisht përballë krijuesit të tyre, pra autorit. Kjo ka ndodhur edhe me ju kur ishte fjala për Malik, protagonistin e librit të dytë në trilogjinë e Xhaipurit. Si evoluoi kuptimi juaj për personazhet ndërsa po shkruanit librin? Kishte ndonjë zhvillim të papritur të karakterit?

Kohët e fundit, një lexues komentoi se tek “Artistja e Kënasë”, personazhi i Radës e çmendi atë, kryesisht sepse Lakshmi ishte i acaruar me të. Pasi lexoi “Parfumierjen e Parisit”, i njëjti lexues komentoi se ajo kishte shumë më tepër simpati për Radën, tani që historia u tregua nga këndvështrimi i saj në vetën e parë. Isha e habitur. Personazhi i Radës kishte evoluar dhe u desh që një lexues ta vinte në dukje! Thellësia e pikëllimit të Radës pasi dha fëmijën e saj për birësim në librin e parë nuk më kishte goditur, nderisa shkrova “Parfumierjen e Parisit”. Ka gjithmonë shumë zhvillime të papritura dhe të lezetshme në çdo histori. Unë jam po aq e befasuar prej tyre kur shfaqen, ashtu siç janë lexuesit kur lexojnë romanin.

Kjo histori është një udhëtim nëpër hapësirë. Nga Xhaipur, Agra dhe Shimla në Indi në Francë, lexuesi nis një udhëtim përmes tregimeve të detajuara të pasura. Çfarë mendoni se do të thotë ‘shtëpi’ për personazhet brenda librave? Dhe si është zhvilluar apo evoluar ideja e ‘shtëpisë’ për ta dhe për ju, gjatë procesit të shkrimit të këtyre librave?

Unë kam jetuar në shumë qytete dhe vende të ndryshme. Në një moment, humba gjurmët se ku ishte shtëpia. Së pari, ishte India. Pastaj ishte Amerika. Pastaj Italia. Pastaj Franca. Më në fund, kuptova se kudo që shkoj e mbaj me vete shtëpinë. Ajo shfaqet në ushqimin indian që dëshiroj; në admirimin tim për pikturat franceze si Olimpia; në vlerësimin tim për Vivaldi dhe Bach. Për Lakshmin, shtëpia është kudo që ajo mund të shërojë njerëzit. Për Malik, shtëpia është familja: gruaja e tij Nimmi, fëmijët e saj dhe shefi i hallës së tij Lakshmi. Për Radën, shtëpia është vendi ku jetojnë dhe lulëzojnë përbërësit e zanatit të saj. Duke shkruar “Parfumierjen e Parisit”, po i bëja haraç miliona indianëve si Rada, të cilët kanë jetuar dhe kanë kontribuar në vende të tjera të botës, duke mbajtur me vete pjesë të Indisë.

Pse zgjodhët Parisin si mjedis për librin?

Gjatë dhjetë viteve që u deshën për të shkruar “Artisten e Kënasë”, unë kisha shkruar edhe të ardhmen e Lakshmit, Malikut dhe Radës. Pashë Radën e vrullshme duke u hequr nga këmbët e saj, nga një parisiene e re që kishte ardhur në Chandigarh, për të punuar në qytetin model të Nehru-së në vitin 1960. (Familja ime jetonte në Chandigarh 1962-1963). Vendosja e librit në Paris, çoi në një zbulim interesant në kërkimin tim. Shumë nga përbërësit më të rëndësishëm të përdorur në zhvillimin e aromave, u zbuluan dhe u sollën nga nënkontinenti Indian. Dhe vazhdon të jetë kështu…

Në vazhdim të pyetjes së fundit, si e ekuilibruat saktësinë historike të periudhës kohore me kërkesat narrative të historisë suaj?

Me çdo roman, unë hulumtoj një gamë të gjerë temash për t’i futur lexuesit e mi në histori. “Parfumierja e Parisit” më nxiti të studioja lëvizjen e grave në Francën e viteve 1970 dhe jetën e modeles Victorine në pikturën e Manet-it Olympia (1863). Më bëri të intervistoja parfumerë në qytetin e Nju-Jorkut, Paris, Lisbonë dhe Grasse, dhe të konsultohesha me të birësuarit, nënat bilogjike dhe ekspertët e birësimeve. Megjithatë, sapo filloj të shkruaj, fokusi im është zhvillimi i personazheve të mi. Si do të transformohen nga fillimi i librit deri në fund? Dhe çfarë do të çojë në atë ndryshim? Ndërsa shkruaj skenë pas skene, i referohem kërkimit tim dhe inkorporoj mjaft histori, për ta bërë lexuesin të ndihet sikur po qëndron pranë protagonistes sime, duke parë atë që po sheh, duke bërë atë që po bën, duke ndjerë atë që ndjen.

A mund të na jepni një pasqyrë të vogël në procesin tuaj të të shkruarit? Keni ndonjë sugjerim për shkrimtarët e rinj?

Çdo shkrimtar ka procesin e tij unik. E imja është shumë vizuale për shkak të formimit tim në art. Në sytë e mendjes sime, unë shoh skena shumë të detajuara të mbushura me njerëz, aroma, mobilje, lule, drita, kafshë – gjithçka. I lëviz njerëzit në imagjinatën time dhe luaj me dialogun. Kur ndjej se një skenë është pothuajse aty, e shkruaj atë në laptop. E përsëris procesin derisa të arrij në fund të tregimit. Pastaj shkoj në fillim dhe e redaktoj. Dhe përsëris procesin, pa pushim dhe pa pushim.

Për shkrimtarët e rinj: Shkruani atë për të cilën jeni të apasionuar, jo për atë që gjithë të tjerët po shkruajnë aktualisht. Nëse jeni të apasionuar pas temës suaj, qëndroni me të. Do t’ju duhet ajo këmbëngulje për rishikimet e shumta që do të shkruani (Për “Artisten e kënasë” mu deshën 30 drafte) Do t’ju duhet durim me veten, për t’ju rikthyer sërish faqeve. Gjeni mentorë të mirë shkrimi, mundësisht ata që kanë botuar, për t’ju ndihmuar dhe për të dëgjuar këshillat e tyre.